S druge strane, određeni krugovi zagovaraju tezu da je visina poreskih stopa jedan od ključnih faktora na osnovu kojih strani investitori odlučuju o ulaganju u određenu zemlju.
Da li je baš tako?
Ne ulazeći u detaljniju analizu ispravnosti navedenih stavova, u ovom tekstu će biti dat uporedni pregled poreskih stopa najvažnijih poreskih oblika EX-YU zemalja, pa sami prosudite.
Analizirani su sledeći poreski oblici: porez na zarade i socijalni doprinosi, porez na dobit pravnih lica i porez na dodatu vrednost.
Pregledom je obuhvaćeno sledećih šest zemalja:
Srbija,
Slovenija,
Hrvatska,
Bosna i Hercegovina,
Severna Makedonija i
Crna Gora.
Porez na zarade i socijalni doprinosi
Porez na zarade i socijalni doprinosi su kategorije koje potpadaju pod obračun zarada. Ispod je dat pregled poreza na zarade po zemljama:
Srbija 10% (dodatnih 10% na deo godišnje neto zarade između 25.000 i 75.000 EUR, 15% na deo godišnje neto zarade preko 75.000 EUR);
Slovenija od 16% za godišnju osnovicu od 8,500 EUR (ako je osnovica veća od ovog iznosa) do 50% za godišnju osnovicu preko 72.000 EUR;
Hrvatska od 24% za godišnji prihod do 50.000 EUR, do 36% na godišnji prihod preko 50.000 EUR (prilikom obračuna godišnjeg prihoda u obzir se uzimaju poreski odbici i poreske olakšice);
Bosna i Hercegovina 10%;
Severna Makedonija 10%;
Crna Gora od 9% na zaradu do prosečne, 11% na deo zarade iznad prosečne.
U nastavku je dat pregled doprinosa za obavezno socijalno osiguranje (ukupno na teret zaposlenog i poslodavca, osnovicu čini bruto zarada):
Srbija 36,55% do mesečne osnovice 3.500 EUR, preko navedeg iznosa doprinosi se ne plaćaju;
Slovenija 38,20%;
Hrvatska 36,50%, s tim što se doprinosi za PIO od 20% plaćaju najviše do mesečne osnovice od 7.000 EUR;
Bosna i Hercegovina – Federacija BiH 41,50%, Republika Srpska 32,80%;
Severna Makedonija 28% do mesečne osnovice od 16 prosečnih plata, preko toga se ne plaćaju;
Crna Gora 32,30%, s tim što se doprinosi za PIO od 20,50% plaćaju najviše do godišnje osnovice od 53.858 EUR (za 2020 godinu).
Kao što se može videti najniža stopa poreza na zarade je u Crnoj Gori, ali posmatrano zajedno sa doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, najmanje poresko opterećenje ima Severna Makedonija.
Što se tiče Srbije, posmatrano zajedno sa doprinosima, može se reći da se reći da se u odnosu na region, poreske stope kreću oko proseka, niže su nego u Sloveniji i Hrvatskoj, slične su sa stopama u BiH (posmatrano u proseku), a više su odnosu na Crnu Goru i Makedoniju.
Porez na dobit pravnih lica
Stope poreza na dobit pravnih lica po pojedinim zemljama EX-YU regiona date su ispod:
Srbija 15%, s tim što efektivna stopa može biti znatno niža ako firme ispune uslove za različite vrste poreskih pogodnosti;
Slovenija 19% (investicioni i penzioni fondovi se mogu osloboditi plaćanja poreza uz ispunjenje određenih uslova);
Hrvatska 12% za obveznike sa godišnjim prihodom do milion EUR, za ostale 18%;
Bosna i Hercegovina 10%, nezavisno od visine prihoda;
Severna Makedonija 10%, s tim što se kompanije sa godišnim prihodom do 500.000 EUR mogu osloboditi plaćanja poreza, dok kompanije sa godišnim prihodom između 500.000 i 1.000.000 EUR mogu izabrati da porez plaćaju po stopi od 1% od ostvarenog prihoda;
Crna Gora 9%, nezavisno od visine prihoda
Iz priloženog se može videti da Crna gora ima najnižu stopu poreza na dobit pravnih lica. Za kompanije sa godišnjim prihodima do milion EUR, a u zavisnosti apsolutnog iznosa dobiti, Makedonija može biti najpovoljnija destinacija.
Što se tiče Srbije, nominalna stopa je niža u odnosu na stopu Sloveniju i Hrvatsku, a viša u odnosu na ostale zemlje. Međutim, efektivna stopa se može značajno smanjiti ako obveznik može da ispuni uslove za poreske olakšice.
Porez na dodatu vrednost
Ispod je dat pregled poreskih stopa po pojedinim zemljama kada je u pitanju porez na dodatu vrednost:
Srbija – opšta stopa 20%, posebna stopa 10%;
Slovenija – opšta stopa 22%, posebna stopa 9,50% (5% na knjige i novine);
Hrvatska – opšta stopa 25%, posebne stopa 13% (5% na hleb, mleko, određene knjige i dnevne novine, naučne časopise, određene lekove i ulaznice za bioskope);
Bosna i Hercegovina – opšta stopa 17%, nije propisana posebna stopa;
Severna Makedonija – opšta stopa 18%, posebna stopa 5%;
Crna Gora – opšta stopa 21%, posebna stopa 7%;
Posmatrano u proseku (opšta i posebna poreska stopa), kao i kod prethodnih poreskih oblika, stope poreza na dodatu vrednost u Srbiji se kreću oko proseka za EX-YU region. Niže su odnosu na Hrvatsku i Sloveniju, a više u odnosu na Crnu Goru i Severnu Makedoniju.
