Tržište rada je stalan proces koji prati razvoj i promjene u društvu, a posljednjih decenija mijenja se munjevitom brzinom prilivom novih zanimanja koji izviru iz digitalnog svijeta. To je izazov sa kojim se i poslodavci i radnici moraju vješto uhvatiti u koštac.
Selidba profesija u onlajn (poslovno) okruženje usljed ,,nove normalnosti’’
Sve dok se nije nametnula alternativna opcija, kao rezultat nekakve više sile (u ovom slučaju svejtske pandemije), za obavljanje poslova koji su do tada imali svoje specifično radno okruženje (škole, teretane, ordinacije, kancelarije) nismo razmatrali o mogućnosti za njihovo premještanje na male ekrane.
I nakon ,,vraćanja na staro’’ , mnoge profesije su zadržale svoje online prisustvo, tako da se danas može angažovati trener preko interneta, razgovori sa psihologom se mogu obavljati preko video poziva, a novi hobi se može uspješno savladati kroz zajedničke online radionice.
Nesumnjivo da su se usljed pandemije i zatvaranja, morale naći alternative koje bi iole održale utisak ,,normalnosti’’ svakodnevnice. Vremenom se i taj izraz modifikovao u naziv ,,nova normalnost’’. Ovaj društveni šok uticao je na presjek na tržištu rada. Danas je neophodno da ispratimo sve inovativne procese koje se odigravaju u dvije paralene realnosti - stvarne i, sve više prisutne, digitalne, a postavlja se pitanje: koliko su one usklađene?
Revolucija vještačke inteligencije
Budućnost je u vještačkoj inteligenciji - tvrde njeni najvatreniji zagovornici. Ljudi, kojima je ona strana, imaju zadršku, pa čak i izvjesnu dozu neprihvatanja - roboti će zamijeniti ljude: da li je to smjelo i ogorčeno predviđanje moguće apokalipse?
Na osnovu sprovedenog istraživanja od strane IBM Instituta za poslovnu vrijednost pod nazivom Unaprijeđeni rad u automatizovanom svijetu vođenom vještačkom inteligencijom, koji se bavio efektom koji vještačka inteligencija ostavlja na globalnu radnu snagu, utvrđeno je da će generativna vještačka inteligencija značajno uticati na tržište rada.
Istraživanje pomenutog Instituta, podržava Svjetski ekonomski forum (WEF), koji predviđa da će vještine 44% radnika biti podložne promjenama u narednih pet godina, piše o tome WebMind portal. To znači da će ljudi koji žele da se zapolse morati da se prilagode i uče nove vještine.
Stručnjaci za ekonomiju pokušavaju da predvide koji će to poslovi biti ,,prvi na udaru’’ revolucije vještačke inteligencije, kao i koje to nove poslove će ta revolucija donijeti sa sobom.
Zanimanja koja su ugrožena
Oponašanje ljudskog ponašanja od strane mašina i izvršavanje zadataka na način na koji bi to uradio i čovjek je suština vještačke inteligencije. Više nije potrebno da mehaničke zadatke završava čovjek jer vještačka inteligencija obavlja to brže i efikasnije od ljudi.
Dakle, mnogi tradicionalni poslovi se automatizuju. Rezultat toga je da neka radna mjesta postaju suvišna. Prema najnovijim istraživanjima, poslovi koji će postati ugroženi su sljedeći: bankarski i poštanski službenici, kasiri, službenici koji su zaduženi za unos podataka i oni koji evidentiraju robu u magacinima, administrativni i izvršni sektor, računovođe i knjigovođe, zakonodavci i zvaničnici i sl.
Koja su to nova zanimanja?
Koliko god vještačka inteligencija gasila određene poslove, toliko je otvorila vrata za nova zanimanja. Doduše, za ulazak na ta vrata najčešće je potrebno akademsko znanje ili stručno usavršavanje kroz različite IT akademije, kurseve, prakse. Dobra stvar današnjeg društva je što sve više raste potreba za alternativnim vidom obrazovanja, a do mnogih korisnih sadržaja moguće je doći besplatno.
Znanja koja su potrebna za bavljenje vještačkom inteligencijom su iz sljedećih oblasti: programiranje, mašinsko učenje, matematika, inženjerstvo, statistika i poznavanje analitike, robotika i informatika, ali i poznavanje društvenih nauka. Ove oblasti podržavaju sljedeća zanimanja:
Inženjeri za razvoj vještačke inteligencije - kreiraju nove algoritme i različite modele za obradu podataka;
Konsultanti za vještačku inteligenciju - razvijaju strategije za primjenu vještačke inteligencije i rade sa klijentima kako bi ih uputili u prednosti koje vještačka inteligencija pruža;
Specijalisti za robotiku - konstruišu robote za različita okruženja;
Stručnjaci za kriptografiju - razvijaju algoritme za šifrovanje podataka;
Stručnjaci za personalizovanu medicinu - razvijaju algoritme za analizu medicinskih podataka i predviđanje bolesti kako bi prilagodili terapije pacijentima;
Specijalisti za razvoj chatbotova - unapređuju vještačku inteligenciju kako bi ostvarili efikasnu interakciju sa korisnicima u oblasti korisničke podrške;
Stručnjaci za digitalnu umjetnost - stvaraju digitalnu umjetnost i kreativnost uz poznavanje umjetnosti;
Etički stručnjaci za vještačku inteligenciju - razvijaju etičke smjernice koje uzimaju u obzir moguće ozbiljne posljedice po društvo i pojedince koje vještačka inteligencija može prouzrokovati, uz poznavanje filozofije, društvenih nauka i prava;
Specijalisti za video igre - razvijaju algoritme za simulaciju ponašanja likova u igri i stvaraju uvjerljive virtuelne svjetove.
Kakva su predviđanja poslodavaca?
Izvještaj Svjetskog ekonomskog foruma temelji se na informacijama prikupljenim putem ankete u kojoj su učestovali neki od najvećih svjetskih poslodavaca. Ukupno 803 kompanije iz 27 različitih industrija i 45 zemalja, koje zajedno zapošljavaju više od 11,3 miliona radnika, učestvovalo je su u ovom anketnom istraživanju.
Poslodavci izražavaju očekivanje da će se na tržištu rada pojaviti 69 miliona novih radnih mjesta, dok će njih 83 miliona nestati. Smatra se da je za ovaj negativni trend zaslužna inflacija, usporen ekonomski rast i nedostatak ponuda.
Za ove promjene na tržištu rada najveću odgovornost snosi upravo tehnologija s čijim razvojem je nekad teško održati korak. Međutim, sveopšta digitalizacija vremenom će imati povoljan efekat za kreiranje novih poslova.
Jedan od tih pozitivnih promjena jeste rast održivih poslova, kao što su poslovi koji se bave čistom energijom, efikasnošću i tehnologijom sa niskim emitovanjem štetnih materija. To se sve dešava zbog dugotrajne i uporne borbe sa klimatskim promjenama.
Nesumnjivo je da svjedočimo potresu na polju tržišta rada, što će zahtijevati od zaposlenih neprestano doškolovavanje i prilagođavanje. Kako vještačka inteligencija zalazi u sve naučne i poslovne sfere i zanimanja, vrlo je moguće da će sve veći broj humanističkih nauka, za koje se čini da ne mogu ostvariti nikakav blizak dodir sa tehnologijom, pronaći svoj kutak na polju sveopšte digitalizacije.
